Blog 19 december 2019

‘Stikstof', een veel gehoorde term de laatste tijd. Niet alleen boeren kampen met de problematiek rondom dit gas, ook de bouwsector wordt geconfronteerd met uitdagingen. Bouwprojecten, met name in de woningbouw en infraprojecten, liggen namelijk stil vanwege de problemen rondom dit alom aanwezige kleur- en reukloze gas. En niet alleen stikstof vormt een bedreiging.

Stikstof is van zichzelf niet schadelijk voor mens en milieu, de verbindingen van stikstof in de lucht kunnen wel schadelijk zijn. Ofwel: stikstofoxiden (NOx) en ammoniak (NH3 ) afkomstig van uitlaatgassen, de industrie, bouw en veeteelt. Het probleem voor de bouwsector zit hem daarbij niet in de woningen of gebouwen zelf, maar in de bouw hiervan. Voor de bouwwerkzaamheden is namelijk materieel nodig, zoals vrachtwagens, kranen en hoogwerkers. Ook arbeidskrachten rijden in hun bedrijfswagens door het hele land naar de bouwplaatsen toe.

In de bouwfase van de woning of een gebouw komt zodoende (tijdelijk) veel stikstof vrij. Tot mei van dit jaar mocht deze extra stikstofuitstoot naar de toekomst toe gecompenseerd worden (de PAS-regeling), maar op 29 mei 2019 deed de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State belangrijke uitspraken over het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Met als gevolg dat activiteiten die extra stikstofuitstoot veroorzaken opnieuw langs de lat moeten worden gelegd. Voor nieuwe projecten moet daarbij aangetoond worden dat er niet of nauwelijks uitgestoten stikstof in kwetsbare natuurgebieden terechtkomt. Of er moeten compenserende maatregelen getroffen worden. Hierdoor is de vergunningverlening voor projecten bijna stil komen te liggen. 

Zoals gezegd vormt niet alleen stikstof een bedreiging voor de bouw, ook PFAS remt onze sector. Deze tot voor kort nog onbekende term behoeft wellicht wat meer uitleg. PFAS staat voor poly- en perfluoralkylstoffen en is een verzamelnaam voor verschillende chemische stoffen die in de jaren ’60 ontwikkeld zijn. De stoffen zijn zowel water- als olieafstotend en goed bestand tegen hitte of zuren. Hierdoor worden ze veel toegepast in industriële en huishoudelijke producten.

Deze door de mens geproduceerde stoffen zijn echter niet biologisch afbreekbaar en dat zorgt voor het probleem. Want ook al zijn veel van deze stoffen in de afgelopen jaren verboden, ze zitten wel nog steeds in onze grond. Met als gevolg dat er in juli 2019 een (tijdelijke) norm is aangekondigd: in één kilo droge grond mag niet meer dan 0,1 microgram PFAS zitten. Een waarde die op meerdere plaatsen in Nederland wél in de grond zit en waar de grond niet verplaatst mag worden. Ook deze maatregel legt de bouwwerkzaamheden dus stil. En ook al is de toegestane waarde voor het verplaatsen van grond eind november van 0,1 microgram naar 0,8 microgram gestegen, de niet-veranderde norm van 0,1 voor toepassing van grond in oppervlaktewater (diepe plassen) blijft een belangrijk knelpunt.

Natuurlijk werkt de bouwsector aan oplossingen, maar het is nog niet zo eenvoudig. Groot materieel op de bouwplaats heeft voor het overgrote deel nog steeds fossiele brandstof nodig om de motor te laten draaien. Wel zijn de huidige nieuwe machines veel minder vervuilend dan voorheen. Ook het opkopen van stikstofrechten, extern salderen, geeft veel ophef en is een ingewikkelde optie. Het kabinet heeft inmiddels een pakket aan maatregelen voorgesteld, maar deze moeten nog door zowel de eerste als tweede kamer worden aangenomen. En dat kost tijd, kostbare tijd. Kortom, de problemen zijn zeer urgent en er is geen tijd te verliezen.

Gelukkig leggen deze problemen de werkzaamheden van BMN De Klerk niet volledig on-hold. Onze orderportefeuille is voor het eerste deel van 2020 al gevuld met mooie projecten. De stikstof- en PFAS problematiek zal ons echter hoe dan ook gaan treffen, alleen wanneer is nog niet duidelijk. Bouwend Nederland, de Nederlandse brancheorganisatie voor bedrijven in de (utiliteits)bouw- en infrastructuursector, voert gelukkig zeer actief lobby om te komen tot een drempelwaarde en het stilvallen van de sector te voorkomen. Wij blijven de nieuwste ontwikkelingen op de voet blijven volgen en hopen dat er vanuit Den Haag snel goede maatregelen worden getroffen.’ 

Mathijs de Boon